Tradycja ubierania choinki – skąd się wzięła?

Każdego roku na Święta Bożego Narodzenia ubierana jest choinka. To symbol, który bezsprzecznie kojarzy się z tym okresem i niemalże nikt nie wyobraża sobie świątecznej aranżacji mieszkania bez przystrojonego drzewka. Skąd jednak wzięła się tradycja ubierania choinki? Z jakiego kraju i kiedy dokładnie przybył do nas ten zwyczaj? Zapraszamy na krótką historyczną podróż, dzięki której poznasz odpowiedzi na te pytania! 

Tradycja ubierania choinki – skąd się wzięła?

Skąd wzięła się tradycja ubierania choinki? Za miejsce jej powstania uważana jest Alzacja. To właśnie tam, nawiązując do “rajskiego drzewa poznania dobra i zła”, stroiło się choinki jabłkami oraz papierowymi ozdobami. Dlaczego jednak akurat były to iglaki? Tego do końca nie wiadomo. Uznaje się jednak, że w okresie zimowym były to po prostu jedyne drzewa mające zielone liście – symbolizujące życie oraz odrodzenie. 

Co ciekawe, ogromnym zwolennikiem takiej alzackiej tradycji był sam Marcin Luter. To właśnie on zalecał, aby okres świąteczny spędzać w domu wraz z najbliższymi, dekorując przy tym choinkę. Drzewka bożonarodzeniowe stały się więc wtedy niebywale popularne w Niemczech. Choinki wieszało się jednak wtedy głównie pod sufitem i to do góry nogami – początkowo były to nawet same gałęzie, które miały odstraszać złe moce oraz choroby. Wszystko to działo się w XVI wieku.

Tradycja ubierania choinki oczywiście szybko zaczęła się rozprzestrzeniać na cały świat. Najpierw z Niemiec przywędrowała do Francji. Później brytyjska królowa Wiktoria wprowadziła ją do innych krajów Europy, a także do Ameryki. 

Kiedy choinki zaczęto przystrajać także w Polsce?

Tradycja choinki bożonarodzeniowej do Polski przybyła nieco później niż do innych państw Europy. Do naszego kraju wprowadzili ją niemieccy protestanci na przełomie XVIII i XIX wieku, a więc w okresie zaborów. Początkowo przystrojone drzewka widywało się jedynie w dużych miastach. Szybko jednak zwyczaj ten powędrował także na tereny wiejskie. 

Co ważne, taka choinka wyparła z Polski kilka innych świątecznych dekoracji. Zanim pojawiły się całe drzewka bożonarodzeniowe, w naszym kraju popularne były bowiem ozdoby, takie jak podłaźnika (dekorowany i zawieszony pod sufitem czubek choinki), jemioła, żłóbek czy Diduch. 

Warto również pamiętać, że zanim w Polsce zaczęto dekorować choinki sztuczne, już samo “zdobycie” żywego drzewka bożonarodzeniowego miało swoją osobną tradycję. Na terenach wiejskich uważało się, że przyniesienie iglaka z lasu to tzw. kradzież obrzędowa. Taki “ukradziony” dar lasu miał przynieść szczęście. 

Trzeba jednak wiedzieć, że tradycja ubierania choinki na cały kraj rozprzestrzeniła się dopiero w okresie II Wojny Światowej. Wcześniej, szczególnie na terenach południowo-wschodnich, była mało popularna. 

Czy ubieranie choinki to pogański zwyczaj?

Nie da się ukryć, że tradycja choinki bożonarodzeniowej szybko zdobyła ogromną popularność w krajach europejskich, a także w Ameryce. Warto jednak pamiętać, że zwyczaj ten początkowo nie był akceptowany przez Kościół. Dopiero w XIX wieku wydano oficjalne pozwolenie na traktowanie choinki jako symbolu Bożego Narodzenia. Wcześniej uważano, że jest to tradycja pogańska, której nie należy kultywować. Dlaczego?

Kościół dopatrywał się, że tradycja strojenia choinki może pochodzić np. z kultu praktykowanego w starożytnym Rzymie. Zimą, z okazji święta Saturna, drzewka ozdabiano bowiem metalowymi przedmiotami. Oczywiście nie miało to żadnego związku z Bożym Narodzeniem, jednak duchowni dopatrywali się w tej tradycji zalążków cieszącej się coraz większą popularnością tradycji dekorowania choinek.

Do tego w czasach pogańskich oddawało się drzewom hołd i twierdziło się, że można z nich wywróżyć przyszłość. Uważano także, że iglaki chronią od zła. Przez to zdobiono je, a następnie oddawało się im cześć poprzez chodzenie wokół drzewek na kolanach. 

W XIX wieku Kościół zmienił jednak oficjalnie zdanie i wręcz zaczął zachęcać wiernych do tworzenia takiej świątecznej dekoracji w swoich domach. 

Dlaczego choinkę ubiera się w Wigilię?

Według tradycji, w Polsce choinkę ubiera się głównie w Wigilię, a więc dzień przed Bożym Narodzeniem. Dlaczego akurat wtedy? Ponieważ 24 grudnia uważany jest za Dzień Adama i Ewy, który ma przypominać o ich wygnaniu z raju. Data ta oczywiście nie jest przypadkowa. Nawiązuje do misteriów odprawianych właśnie w przeddzień Bożego Narodzenia. Z tej okazji w świątyniach często znajdowały się drzewka, na których wieszano jabłka mające symbolizować grzech pierworodny. 

Warto jednak pamiętać, że obecnie data ubierania choinki jest oczywiście tylko umowna. Wiele osób w Polsce, chcąc odpowiednio nastroić się na okres świąteczny, decyduje się na jej przystrojenie już końcem listopada lub początkiem grudnia.

A jak to jest w innych krajach? W USA drzewka ubierane są najczęściej tuż po Święcie Dziękczynienia, które obchodzone jest w czwarty czwartek listopada. We Włoszech i kilku innych krajach choinkę przystraja się z kolei tradycyjnie w Święto Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, czyli 8 grudnia.

Jak zatem widzisz, tradycja ubierania bożonarodzeniowej choinki wywodzi się z Niemiec. Jej początki datowane są na XVI wiek. Szybko zwyczaj ten zdobył ogromną popularność i przeniósł się do wielu państw. Do Polski przybył na przełomie XVIII i XIX wieku, jednak cały kraj “opanował” dopiero w okresie II Wojny Światowej. Choinkę często ubiera się 24 grudnia, ponieważ jest to Dzień Adama i Ewy, upamiętniający ich wygnanie z raju. Wiedziałeś o tym wszystkim?